โจ ไบเดน ชนะดีสำหรับไทยไหม

(จาก Facebook post วันที่ 17 พ.ย. 2563)

มีนักเรียนในคอร์สถามผมว่าชัยชนะของ Joe Biden (โจ บ๊ายดึ่น) ในการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐจะดีสำหรับไทยหรือไม่

ตั้งคำถามแบบนี้ส่อแววว่าถ้าสอบผ่านน่าจะเป็นนักการทูตที่ดีได้ เพราะเมื่อใดที่มีเหตุการณ์สำคัญในต่างประเทศจะต้องถามก่อนว่ามันจะส่งผลกระทบต่อไทยอย่างไร

การตอบคำถามนี้ควรต้องตีโจทย์ให้แตกในสองส่วนใหญ่ ๆ ด้วยกัน

ส่วนแรกคือการนิยามคำว่า “ดี”

คำว่า “ดี” มักจะไม่ใช่คุณสมบัติที่ objective แต่แฝงไว้ด้วยความเห็นหรือการตัดสินว่าอะไรควรไม่ควร

ถ้าคนส่วนใหญ่ในสังคมมีความเห็นไปในทางเดียวกันก็อาจทำให้เราลืมไปได้ว่าความ “ดี” ไม่ได้มีความหมายตายตัว แต่ขึ้นอยู่กับการตีความและมุมมอง

ทำให้เกิดปรากฏการณ์ในภาษาไทยที่แยกแยะระหว่าง “คนดี” กับ “คนดีย์”

อีกส่วนคือการ identify ฝ่ายต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในแง่ผลประโยชน์และจุดยืนทางอุดมการณ์ ทั้งด้านเขาและด้านเรา

สำหรับสหรัฐนโยบายต่างประเทศมักจะเป็นการแสดงออกของผลประโยชน์กลุ่มต่าง ๆ ที่มีอิทธิพลภายในประเทศ โดยผ่านรัฐสภาและฝ่ายบริหาร ซึ่งต่างสามารถออกกฎหมายหรือดำเนินการอันเป็นโทษต่อประเทศต่าง ๆ ที่ตนต้องการให้เปลี่ยนพฤติกรรมได้

ในอดีตไทยก็เคยโดนสหรัฐบีบมาหลายต่อหลายครั้ง ไม่ว่าจะเป็นด้านการคุ้มครองสิทธิทรัพย์สินทางปัญญา การใช้ “แรงงานทาส” การค้าขายกับประเทศที่สหรัฐคว่ำบาตร ฯลฯ ซึ่งในทุกกรณีจะอ้างหลักการสูงส่งแต่มักมีกลุ่มผลประโยชน์อยู่เบื้องหลัง

กลุ่มผลประโยชน์ส่วนใหญ่ก็ไม่ได้ลึกลับอะไรหรอกครับ เพียงแต่มีฐานสมาชิกและ/หรือเงินมากพอที่นักการเมืองจะต้องเกรงใจ พวกนี้จะเที่ยวขึ้นเที่ยวลง Capitol Hill เพื่อไปล็อบบี้นักการเมืองให้ออกกฎหมายที่สมาชิกของตนต้องการ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องผลประโยชน์หรืออุดมการณ์

ในเชิงอุดมการณ์ โดยธรรมเนียมพรรคเดโมแคร็ตมักจะให้ความสำคัญกับหลักการเสรีนิยมทางการเมืองมากกว่า ในขณะที่รีพับลิกันจะสนใจเสรีนิยมทางเศรษฐกิจเป็นหลัก

ดังนั้นเป็นไปได้ว่าสหรัฐภายใต้ประธานาธิบดีเดโมแคร็ตจะกดดันไทยเรื่องเสรีภาพและประชาธิปไตยมากกว่าเดิม ต่างจากยุคทรัมป์ผู้ขึ้นชื่อว่าเสน่หาผู้นำแนวอำนาจนิยมเป็นพิเศษ

ทีนี้จะดีสำหรับไทยหรือเปล่าก็ขึ้นอยู่กับว่าเราเป็นอย่างไร ต้องการเห็นประเทศเดินหน้า (หรือถอยหลัง) อย่างไรต่อไป

ถ้าเราไม่ชอบประชาธิปไตยเราก็จะมองว่ามันไม่ดี มองว่าเป็นการแทรกแซงกิจการภายในซึ่งขัดต่อหลักสากล

แต่ถ้าเราชอบประชาธิปไตยเราก็จะมองว่ามันดี เป็นการสนับสนุนประชาธิปไตยซึ่งสอดคล้องกับหลักสากล

แต่ตราบใดที่สังคมส่วนใหญ่ในประเทศยังไม่มีฉันทามติว่าเราอยากเห็นประเทศพัฒนาไปในทางไหน หรือ “ความดี” อยู่ตรงไหน เราก็คงยังไม่สามารถพูดได้เต็มปากแทน “ไทย” ได้ทั้งประเทศว่านโยบายของ Biden จะ “ดี” สำหรับไทยหรือไม่