ถ้าถามว่าทักษะอะไรสำคัญที่สุดในการสอบนักการทูต ผมคิดว่าเป็นภาษาอังกฤษ
สมัยผมเด็ก ๆ ภาษาแห่งการทูตคือภาษาฝรั่งเศส แต่สถานะอันสูงส่งนั้นได้ถูกภาษาอังกฤษช่วงชิงมาครอบครองควบคู่ไปกับการแปลงร่างกลายเป็นภาษาโลก หรือ lingua franca = ภาษาที่ใช้ระหว่างคนที่ไม่มีภาษาแม่ร่วมกัน
ถึงแม้ว่าในโลกจะมีคนพูดจีนกลางและสเปนเป็นภาษาแม่มากกว่า แต่ภาษาอังกฤษมีคนพูดได้มากที่สุด
โดยที่มีคนพูดภาษาอังกฤษได้จำนวนมากแต่มีทักษะสูงต่ำแตกต่างกันไป เกณฑ์ CEFR (Common European Framework of References for Languages) จึงมักนิยมใช้วัดระดับภาษาอังกฤษ ซึ่งแบ่งเป็น A1, A2, B1, B2, C1, C2 โดย A1 เป็นระดับต่ำสุด และ C2 สูงสุด
สำหรับการสอบนักการทูตปฏิบัติการ ถ้าภาษาอังกฤษคุณอยู่ที่ระดับ beginner (A1 หรือ A2) ก็อย่าไปหวังอะไรมาก ถ้าเป็น intermediate (B1 หรือ B2) ยังพอมีสิทธิ์ลุ้นผ่านภาค ก. แต่ถ้าจะให้ผ่านภาค ก. แน่ ๆ ก็ควรอยู่ที่ระดับ advanced หรือ C1 ขึ้นไป
ในความเป็นจริง คนที่สอบผ่านส่วนใหญ่ไม่ได้อยู่ที่ระดับ C1 ขึ้นไป เพราะระดับนั้นต้องแตกฉานพอสมควร เช่น รู้โครงสร้างทางไวยากรณ์ที่ซับซ้อน มองออกว่ามีความหมายอะไรซ่อนอยู่ใต้คำพูด และใช้ภาษาอังกฤษได้คล่องแคล่วในแทบทุกสถานการณ์
ถ้าเป็นระดับ C2 ก็เทียบเท่าหรือเกือบเทียบเท่าคนที่ใช้อังกฤษเป็นภาษาแม่ เช่นจะต้องฟังและอ่านออกทั้งความหมายที่อยู่ในน้ำเสียง จังหวะจะโคน หรือการเลือกใช้คำ ซึ่งเป็นทักษะที่ต้องใช้ในการเจรจาชั้นสูงหรือการร่างสุนทรพจน์
ถ้าคุณภาษาอังกฤษยังไม่ถึงระดับ C ก็อย่าเพิ่งถอดใจนะครับ เพราะงานของกระทรวงฯ ยังมีมากกว่านั้น ไหนจะทั้งงานบริการประชาชน งานบริหารความสัมพันธ์ทั่วไป งานพิธีการ งานบริหารทรัพยากรของกระทรวง และอีกมากมายซึ่งไม่จำเป็นต้องใช้ภาษาอังกฤษระดับ C1 หรือ C2
แต่ที่กระทรวงฯ ยังจำเป็นต้องใช้ภาษาอังกฤษเป็นเกณฑ์สำคัญในการคัดกรองก็เพราะว่าการเจรจาระหว่างประเทศและงานอื่น ๆ ที่ต้องใช้ภาษาต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาษาอังกฤษ ยังคงเป็น core competency ของกระทรวงฯ อยู่ เวลามีการเจรจาหรือยกร่างสุนทรพจน์ระดับสูงนอกจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องแล้วมักจะมีกระทรวงการต่างประเทศเข้าร่วมด้วยเพื่อไม่ให้เสียเปรียบหรือพูดอะไรออกไปที่ไม่เหมาะสม
ในการสอบเข้าแต่ละรุ่น คนที่ภาษาอังกฤษอยู่ระดับ C มีไม่มาก และที่แตกฉานทั้งไทยและอังกฤษยิ่งหายากไปใหญ่
แต่ถ้าคุณภาษาไทยวิจิตร ภาษาอังกฤษใช้ได้ มีไหวพริบดี แถมมีความรู้ ก็มีโอกาสลุ้นครับ โดยมากจะเฉือนกันก็ตรงภาษาอังกฤษนี่แหละ
ถ้าอยากทราบว่าตัวเองมีพื้นฐานภาษาอังกฤษแน่นหนาขนาดไหน ก็ลองไปทดสอบดูได้ครับที่
https://www.cambridgeenglish.org/test-your-english/
https://learnenglish.britishcouncil.org/online-english-level-test